Sách Tâm Thức Luyến Ái
Tác giả : Erich Fromm
Tải sách Miễn Phí
Nội dung sách Tâm Thức Luyến Ái
Phải chăng yêu thương là một nghệ thuật? Vậy thì nó đòi hỏi sự hiểu biết và cố gắng. Hoặc giả phải chăng yêu thương là một cảm giác xứng ý mà cảm nghiệm là vấn đề cơ duyên, là cái mà người ta “sa vào” nếu gặp duyên may ? Tập sách nhỏ này y cứ trên tiền đề thứ nhất và ngày nay chắc chắn phần lớn người ta tin vào tiền đề thứ hai.
Không phải mọi người đều nghĩ rằng tình yêu không quan trọng. Họ khao khát nó, họ để ý vô số các phim ảnh về những chuyện tình may mắn hay không may mắn, họ nghe hàng trăm bài ca chẳng hay ho gì cả về tình yêu, nhưng chắc hẳn không ai nghĩ rằng cần phải học hỏi một điều gì đó về tình yêu.
Thái độ kì dị này dựa trên nhiều tiền đề đặc dị hay hỗn hợp nhằm binh vực nó.
Hầu hết người ta nhìn vấn đề tình yêu chủ yếu là vấn đề được yêu hơn là vấn đề yêu, vấn đề năng tính yêu thương của mình. Bởi vậy vấn đề đối với họ cốt làm sao để được yêu, làm sao để đáng yêu. Đuổi theo mục tiêu ấy họ chạy theo nhiều nẻo. Một nẻo, đặc biệt ở nam giới là để thành công, là có thế lực cũng như sung túc về mặt xã hội mà địa vị của mình cho phép. Đằng khác, đặc biệt ở nữ giới là tạo vẻ quyến rũ cho mình bằng cách trau chuốt thân thể , trang phục của mình v v .. Những lối khác, tạo vẻ quyến rũ cho mình cả đàn ông lẫn đàn bà đều dùng, là triển khai những phương cách xứng ý, đàm thoại hứng thú, là hay giúp đỡ, khiêm tốn, hiền hòa. Có nhiều lối làm cho mình khả ải giống như những lối làm cho mình thành công được “bạn và cảm hóa mọi người”. Sự thật, nhữn gì mà hầu hết trong nền văn hóa của chúng ta nói là khả ái chính ra là một sư hỗn hợp giữa tính cách thông tục và sự gợi dục.
Một tiền đề thứ đằng sau thái độ cho rằng không có gì phải học hỏi về tình yêu đó là sự mặc nhận rằng vấn đề tình yêu là vấn đề của một đối tượng không phải là vấn đề của một khả năng. Người ta nghĩ rằng yêu là một việc giản dị, nhưng tìm thấy một đối tượng chính thực để yêu – là khó. Thái độ này có nhiều lí do, chúng bắt rễ trong sự phát triển của xã hội tân tiến.
Một lý do là sự thay đổi lớn lao đã xảy ra ở thế kỷ XX đối với việc lựa chọn một đối tượng tình yêu. Trong thời đại Victoria, cũng như trong nhiều nền văn hóa cổ truyền, tình yêu gần như không phải là cảm nghiệm riêng rẽ bất chợt để rồi có thể đưa đến hôn nhân. Trái lại, hôn nhân được ký kết bởi ước chế, hay bởi các gia đình với nhau, hay bởi một môi nhân : hay không qua những trung gian phụ trợ như thế, nó được qui kết trên căn bản của những nhân ước xã hôn và tình yêu được coi như để phát triển một khi hôn nhân đã được qui kết. Trong một vài thế hệ trước xây, khái niệm về tình yêu lãng mạn đã trở thành hầu như phổ biến trong thế giới Tây phương. Ở hoa kỳ, trong khi những nhân ước về bản chất ước chế không vắng bóng, phần lớn người ta tìm kiếm “tình yêu lãng mạng”, tìm kiếm kinh nghiệm riêng rẻ, để rồi nó phải đưa đến hôn nhân. Khái niệm mới mẻ về tự do trong tình yêu ấy chắc chắn đã làm tăng gia rất nhiều tầm quan trọng của đối tượng xét như là chống đối với tầm quan trọng của nhiệm vụ.
Liên hệ chặt chẽ với yếu tố này là nét đặc trưng khác của nền văn hóa hiện đại. Toàn thể nền văn hòa của chúng ta được đặt trên thị hiếu mua sắm, trên ý niệm về một sự giao dịch thuận lợi. Hạnh phúc của con người ngày nay nằm ở sự kích thích của công việc, nhìn vào những cửa tiệm, ở chỗ mua tất cả những gì mà mình đủ sức mua, trả tiền ngay hay trả lần hồi. Họ nhìn người khác cũng giống vậy. Với đàn ông một cô gái quyến rũ – và với đàn bà, một gã đàn ông quyến rũ – là những trị giá mà họ theo đuổi. “Vẻ quyến rũ thông thường có nghĩa là một gói đồ khéo léo đựng những đức tính thông tục và được tìm tòi trên thị trường nhân cách.
Những gì đặc biệt tạo cho một người cỏ vẻ quyến rũ tuỳ thuộc sự lưu hành của thời thượng, về vật lý cũng như về tâm lý. Trong vòng hai mươi năm trước đây, một cô gái uống rượu và hút thuốc, ngổ ngáo và gợi dục là có vẻ quyến rũ , ngày nay thời thượng đòi hỏi tính thùy mị và cả thẹn nhiều hơn. Vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX một người đàn ông phải là hùng hổ và có tham vọng – ngày nay thì phải có tinh thần xã hội và cởi mở – mới là một “gói đồ” quyến rũ. Dù sao, ý vị của sự sa vào tình yêu thông thường chỉ phát triển tùy theo nhưng hóa phẩm của con người là những hóa phẩm nằm trong tầm mức mà khả năng riêng biệt của mình có thể với đến hầu dễ trao đổi.
Tôi xuất hiện cho một giao dịch ; đối tượng phải là khả ái xét theo lập trường về giá trị xã hội của nó, và đồng thời nó phải cần có tôi, nhìn vào những di sản và những tiềm năng khơi mở và ẩn dấu của tôi. Hai người trở thành yêu nhau khi họ cảm nhận họ đã tìm thấy đối tượng tuyệt hảo hữu ích trên thị trưởng. xét theo những giới hạn về các giá trị giao hoán của chính họ. Thường thường như khi mua một tài sản thực tế, những tiềm năng ẩn khuất mà người ta có thể khai triển được giữ một vai trò quan trọng trong sự giao dịch này. Trong một nền văn hóa mà ở đó chiều hướng thị trường chiếm ưu thế, và ở đó sự thành công về mặt vật chất có giá trị nổi bật, không có lý do gì phải nhạc nhiên cho lắm về những quan hệ tình yêu của con người tùy theo cùng dạng thức giao hóan chi phối hóa phẩm và thị trường lao đông.
Sự sai lầm thứ ba dẫn đến mặc nhận rằng không cỏ gì phải học hỏi về tình yêu là ở chỗ lẫn lộn giữa kinh nghiệm sơ khởi về việc “sa” vào tình yêu và tình trạng thường trực của việc đangyê, hay chúng ta có thể nói rõ hơn của sự việc “đứng” trong tình yêu.
Nếu hai người trước kia xa lạ nhau, như tất cả chúng ta đều vậy, bỗng chốc để cho bức tường giữa họ ngả xuống, và cảm thấy thân thiết, cảm thấy là một, thì cái lúc đơn nhất thể này là một trong nhưng cảm nghiệm cao hứng nhất, phấn khích nhất trong cuộc sống. Đấy lại là điều lạ lùng và kỳ diệu hơn nữa đối với những người đã từng khép kín, cô lập, không có tình yêu. Cái kỳ diệu của sự thân thiết bất chợt ấy thường được tạo nên dễ dàng nếu nó được kết hợp hay bắt đầu bởi sự hấp dẫn và sự cực thành của dục tính. Tuy nhiên, loại tình yêu này tự bản chất nó không bền vững. Hai người trở nên chí thân, sự thân thiết của họ càng lúc càng đánh mất đặc tính kỳ diệu của nó, cho đến khi sự chống đối và bất mãn; sự nhàm chán lẫn nhau của họ tận diệt những gì do phấn khích sơ khởi để lại. Nhưng, ban đầu họ đã không biết được tất cả những điều này : thực vậy, họ lấy cường độ mê luyến, sự “ngây dại” nhau ấy, làm chứng cớ cho cường độ của tình yêu họ, trong khi nó chi có thể minh chứng mức độ cô đơn trước đây của họ.
Thái độ này- cho rằng không có gì dễ dãi hơn là yêu-đã không ngớt là ý niệm phổ biến về tình vêu mặc dù có sự hiển nhiên rằng trái ngược lại. Chắc hẳn không có một hoạt động, một ý thú nào khởi đầu với những ước vọng và mơ tưởng to lớn như vậy – nhưng thất bại đều đều – như là tình yêu. Nếu đấy là trường hợp của một hoạt động nào khác, người ta sẽ hăng hái hơn để nhận thức những lý do thất bại, và để học hỏi sao cho mình có thể làm hay hơn-hay họ sẽ bỏ đi hoạt động ấy.
Bởi vì điều này không thể có trong trường hợp tình yêu, hình như chỉ có một cách thích đáng, duy nhất để vượt qua sự thất bại của tình yêu – để xét những lý do đưa đến sự thất bại này, và để tiến tới việc tìm hiểu ý nghĩa của tình yêu.
Bước thứ nhất là phải ý thức rằng tình yêu là một nghệ thuật, cũng như sống là một nghệ thuật; nếu chúng ta muốn học cách yêu thương chúng ta phải tiến hành trong cùng đường lối mà chúng ta phải tiến hành khi chúng ta muốn học hỏi một nghệ thuật nào khác, như nhạc, học đồ mộc hay y thuật hay cơ thuật.
Đâu là những bước cần thiết trong việc học hỏi một nghệ thuật ? Tiến trình của việc học hỏi một nghệ thuật có thể được tạm chia thành hai phần : một là tinh thông về lý và một nữa là tinh thông về thực hành. Nếu tôi muốn học về y thuật trước hết tôi phải biết những sự kiện về thân thể của con người và về những chứng bịnh khác nhau. Khi tôi đã có tất cả những kiến thức về lý thuyết này rồi, không phải đương nhiên tôi giỏi về y thuật. Tôi sẽ trở thành một bậc thầy trong nghệ thuật này chỉ sau khi có một số vốn thực hành cho đến khi những thành quả của kiến thức lý thuyết và những thành quả thực hành của tôi sau cùng được kết dệt thành một – sự trực giác của tôi, yếu tính của sự tinh thông về bất cứ một nghệ thuật nào.
Nhưng, ngoài việc học lý thuyết và thực hành còn có một yếu tố thứ ba cần thiết để trở thành một bậc thầy trong bất cứ một nghệ thuật nào – sự tinh thông về nghệ thuật phải là một vần đề rất đáng quan tâm ; chắc hẳn, trong thế giới này không có gì quan trọng hơn là nghệ thuật. Điều này đúng cho nhạc, cho y, cho mộc – và cho tình yêu. Và, có lẽ, ở đây đặt ra câu trả lời cho câu hỏi tại sao trong nền văn minh của chúng ta rất hiếm có người học về nghệ thuật này dù có những thất bại rõ ràng của nó : dù có khát vọng thầm kín đối với tình yêu, hầu như mọi tư vụ khác được coi là quan trọng hơn tình yêu : thành công, thanh thế, tiền bạc, uy quyền. Hầu như tất cả nghị lực của chúng ta được dùng để học hỏi làm sao hoàn thành những mục tiêu này và hầu như không có ai học nghệ thuật về tình yêu.
Cỏ thể rằng chỉ những sự thể ấy mới được coi là đáng được học hỏi vì nhờ chúng mà người ta có thể kiếm ra tiền tài hay danh vọng, còn tình yêu, nó chỉ có lợi cho tâm hồn nhưng không lợi gì cả theo ý nghĩa thời mới, là một xa xỉ mà chúng ta không được quyền bỏ ra nhiều nghị lực như thế ? Tuy nhiên, dù có thể là thế, thảo luận sau đây sẽ bàn đến nghệ thuật về tình yêu theo chiều hướng như đã vạch ở trên: trước hết tôi sẽ bàn về lý thuyết của tình yêu. Và điều này sẽ chiếm phần lớn của sách ; và thứ đến tôi sẽ bàn đến sự thực hành về tình yêu – ở đây ta có thể nói được chút ít về sự thực hành, cũng như ở những phạm vi khác.
Xin cảm ơn bạn đã đọc hết bài
Leave a Comment